Newsy
Q&A: Jak nie zostać „wakacyjnym przemytnikiem”?
Q: Jakiego rodzaju przedmioty mogą być specjalnie chronione przez państwa?
A: Po pierwsze: wszelkie rzadkie bądź zagrożone gatunki fauny i flory. Powszechnie zakazane jest przewożenie produktów wytworzonych z kości słoniowej czy zębów hipopotamów. Przykładami produktów, których lepiej nie przewozić są też nalewki z węży czy produkty ze skóry krokodyli. Od dwóch lat warto również zwracać uwagę czy nie wywozi się piasku z Sardynii. Często nie należy również wywozić muszli czy innych znalezisk, na które natrafiliśmy podczas spacerów po plaży czy też podczas nurkowania. Niezależnie, w niektórych państwach lub ich częściach obowiązuje zakaz przywożenia lub wywożenia jakichkolwiek okazów flory ze względu na ochronę środowiska. Koronnym przykładem są Wyspy Galapagos, które ze względu na swój unikalny na skalę światową ekosystem i wiele nieodwracalnych szkód związanych z pojawieniem się osadnictwa, a następnie turystyki - bardzo rygorystycznie regulują i kontrolują przewożony bagaż.
Państwa często limitują możliwość wywozu produktów będących swego rodzaju wizytówką danego kraju, zarówno ze względów ekonomicznych, jak i ograniczonych zasobów niezbędnych do ich produkcji – np. cygara na Kubie czy kawior w Rosji.
Poszczególne kraje chronią też dobra kultury – zarówno elementy konkretnych budynków czy miejsc pamięci, jak i wytwory będące elementem kultury. W tym kontekście należy szczególnie uważać na wszelkie targi staroci, ale też zastanowić się przed zabraniem kamyka czy odpadłego fragmentu budowli. W Polsce znane są np. postępowania związane z wynoszeniem fragmentów przedmiotów z Miejsca Pamięci Auschwitz - Birkenau. W wielu krajach wprowadzone regulacje zakazują wywozu antyków, które zidentyfikowano tak poprzez określenie ich wieku, np. w Rosji jest to 50 lat, w Turcji zakazany jest wywóz ponad 100-letnich dywanów.
Q: Jak nie zostać wakacyjnym przemytnikiem?
A: W pierwszej kolejności, wyjeżdżając sprawdź, jakie są ograniczenia związane z wwożonymi rzeczami. Standardowo należy spodziewać się nie tylko ograniczeń związanych z przywozem alkoholu czy tytoniu, lecz również produktów pochodzenia mięsnego. Konfiskata kabanosów przeznaczonych na długie piesze wycieczki nie jest zjawiskiem nietypowym.
W trakcie wyjazdu dobrze zwrócić uwagę na wszelkiego rodzaju znaki wskazujące na zakaz zbierania różnych przedmiotów czy zrywania roślinności. Znaki te – często pomijane przez turystów lub lekceważone – są jedyną przestrogą, którą najczęściej spotkamy na swojej drodze. Chociaż ostrzeżenia o tym, że nie można zbierać kamieni, wywozić muszli czy piasku wyglądają dla turysty niepoważnie, ich nieprzestrzeganie jest przyczynkiem wszelkich dalszych kłopotów.
Warto wcześniej zweryfikować czy wywóz konkretnych rzeczy jest legalny.
Q: Gdzie mogę sprawdzić obowiązujące zasady?
A: Zazwyczaj poszczególne kraje publikują takie informacje na oficjalnych portalach turystycznych czy też na stronach służb celnych. Pomocna może być również strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych, która zawiera zbiór różnych praktycznych informacji o podróżach do konkretnych państw (https://www.gov.pl/web/dyplomacja/informacje-dla-podrozujacych).
W zakresie chronionych gatunków fauny i flory pomocna jest również strona Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (powszechnie znana jako CITES – the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora), zarówno pod kątem wyszukiwarki poszczególnych krajów, która umożliwia sprawdzenie danych kontaktowych osób i instytucji odpowiedzialnych za ochronę środowiska oraz gatunków chronionych w danych kraju (https://cites.org/eng/parties/country-profiles), jak również wyszukiwarka gatunków chronionych niezależnie od kraju (https://checklist.cites.org/#/en).
Q: Jakie kary grożą za przewożenie rzeczy, co do których wprowadzono w danym państwie zakaz?
A: W wielu krajach kary te mają przede wszystkim charakter administracyjny, a tym samym wiążą się z bardziej bądź mniej dotkliwą karą finansowa. Jednakże przewóz wyrobów wytworzonych z zagrożonych wyginięciem gatunków fauny czy flory często traktowany jest jako przestępstwa związane z naruszeniem środowiska naturalnego i zagrożone nie tylko sankcjami karnymi o charakterze finansowym, ale też odpowiedzialnością karną. W takim przypadku, niezależnie od ostatecznej kary, dotkliwy jest cały proces związany z prowadzonym postępowaniem karnym.
Q: Jak to wygląda w Polsce?
A: W Polsce potencjalna kwalifikacja karna to kradzież zagrożona karą do 5 lat pozbawienia wolności, jak i kradzież kwalifikowana – tj. kradzież przedmiotów o szczególnym znaczeniu dla kultury, w którym to przypadku zagrożenie karą wynosi do 10 lat pozbawienia wolności. Ponadto, można również spotkać się z zarzutami zniszczenia środowiska - wtedy zagrożenie karą wynosi co do zasady do 2 lat pozbawienia wolności.
Autorka tekstu: adw. Katarzyna Dąbrowska, Partner w Kancelarii Pietrzak Sidor & Wspólnicy