Newsy

Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ws. sędziego Waldemara Żurka

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu stwierdził naruszenie przez Polskę art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu) oraz art. 10 (wolność wyrażania opinii) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w sprawie Żurek przeciwko Polsce (nr skargi 39650/18). Sprawa sędziego Waldemara Żurka dotyczy przedterminowego skrócenia jego kadencji w Krajowej Radzie Sądownictwa oraz braku możliwości odwołania się od tej decyzji, a także ograniczenia swobody wypowiedzi związanej z pełnioną przez niego funkcją rzecznika prasowego KRS. Skarżącego reprezentują̨ prawnicy z Kancelarii Pietrzak Sidor & Wspólnicy: adw. Małgorzata Mączka-Pacholak i adw. Mikołaj Pietrzak.

– To kolejny wyrok Trybunału, który krytycznie ocenia zmiany w obszarze wymiaru sprawiedliwości wdrażane w ostatnich latach. Tym razem ETPCz rozpoznał również zarzuty dotyczące prawa do ochrony wypowiedzi sędziego, zabierającego głos w debacie publicznej i krytykującego zmiany zagrażające niezależności sądownictwa. ETPCz ocenił, że działania podjęte wobec sędziego Żurka wywołały tzw. „efekt mrożący” i miały na celu odstraszenie nie tylko Skarżącego, ale także środowisk sędziowskich, od wyrażania krytycznych uwag wobec reform w wymiarze sprawiedliwości, w obawie przed ewentualnymi sankcjami. Szalenie istotne jest to, że Trybunał zauważył, że prawo do wolności wypowiedzi sędziów w sprawach dotyczących funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości wręcz koresponduje z obowiązkiem zabierania przez nich głosu w obronie praworządności i niezawisłości sędziowskiej, gdy te podstawowe wartości są zagrożone – komentuje wyrok ETPCz adw. Małgorzata Mączka-Pacholak, pełnomocniczka Skarżącego.

– Dzisiejszy wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka potwierdza nie tylko fakt, że prawa i wolności sędziego Waldemara Żurka zostały naruszone przez instrumentalne i bezprawne usunięcie go z Krajowej Rady Sądownictwa, ale pokazuje też, jak bezprawne były działania władz politycznych, które z początkiem 2018 r. przeprowadziły czystkę w KRS. Jest to kolejny wyrok, potwierdzający naganność tzw. reformy wymiary sprawiedliwości ostatnich lat – mówi adw. Mikołaj Pietrzak, pełnomocnik Skarżącego.

W skardze do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, sędzia Żurek zarzucił władzom Polski naruszenie postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu), art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) i art. 10 (wolność wyrażania opinii).

ETPCz, stwierdzając naruszenie art. 6 ust. 1 oraz art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zasądził na rzecz skarżącego łącznie 25 tys. EUR tytułem zadośćuczynienia.

Zmiany w polskim KRS przed strasburskim Trybunałem – tło sprawy

Waldemar Żurek, sędzia z wieloletnim doświadczeniem, był członkiem Krajowej Rady Sądownictwa, a także jej rzecznikiem prasowym. Pełniąc tę funkcję, wielokrotnie krytycznie wypowiadał się na temat reform dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Sędzia Żurek stał się ofiarą represji ze względu na bezkompromisowe głoszenie poglądów o konieczności obrony zasady państwa prawa, trójpodziału władzy i niezależności sądownictwa. Jego kadencja w KRS, podobnie jak pozostałych 14 sędziów-członków Rady, została przedterminowo skrócona ustawą, która weszła w życie na początku 2018 r.

Autorzy ustawy uzasadniali ten krok koniecznością wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 20 czerwca 2017 r., w którym za niekonstytucyjne uznano przepisy regulujące zasady wyboru członków KRS przez środowisko sędziowskie oraz wprowadzające indywidualną kadencję wybieralnych członków KRS. Zgodnie z nową ustawą, sędziowie do KRS mieli być wybierani nie przez samych sędziów, a przez Sejm. Ustawa nie zapewniała odwołanym członkom KRS żadnych środków zaskarżenia.

W sierpniu 2018 r. sędzia Żurek złożył skargę do ETPCz. W maju 2020 r. Trybunał w Strasburgu zakomunikował sprawę rządowi.

Wyrok Trybunału w Strasburgu

Oficjalny komunikat ETPCz dostępny jest tutaj. Treść wyroku dostępna jest tutaj.