Newsy
Mandaty i kary administracyjne związane z przeciwdziałaniem koronawirusowi
Do czasu wejścia w życie tarczy antykryzysowej osoba, która naruszała zakazy nakładane na mocy tych rozporządzeń zasadniczo mogła zostać ukarana przez policję mandatem, bądź mogło dojść do skierowania wniosku o jej ukaranie do sądu. Podstawą prawną dotychczas najczęściej stosowaną przez policję był art. 54 kodeksu wykroczeń, który umożliwia ukaranie za nieprzestrzeganie wydanych na podstawie ustawy przepisów porządkowych o zachowaniu się w miejscach publicznych. Po zmianach związanych z wejściem w życie tarczy antykryzysowej spodziewać można się, że zasadniczy nacisk położony zostanie na wymierzanie kar administracyjnych, niemniej ryzyko ukarania na podstawie ww. przepisu, jak i innych przepisów prawa wykroczeń, jest wciąż aktualne.
Warto pamiętać, że w przypadku gdy osoba, którą policja chce ukarać mandatem nie zgadza się z decyzją o ukaraniu, dysponuje prawem odmowy do przyjęcia mandatu. W takiej sytuacji zgodnie z odpowiednimi przepisami kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia sprawa zostanie skierowana do sądu, przed którym ta osoba będzie mogła bronić swoich racji. Zbyt pochopne przyjęcie mandatu praktycznie zamyka drogę do sądu, bowiem jego uchylenie przez sąd jest możliwe jedynie w wyjątkowych, określonych przez prawo sytuacjach, co w praktyce ma miejsce niezwykle rzadko.
Tarcza antykryzysowa wprowadziła do kodeksu wykroczeń także nową podstawę odpowiedzialności wykroczeniowej – zawartą w obowiązującym art. 65a. Zgodnie z tym przepisem: „Kto umyślnie, nie stosując się do wydawanych przez funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej, na podstawie prawa, poleceń określonego zachowania się, uniemożliwia lub istotnie utrudnia wykonanie czynności służbowych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny”.
Pod adresem tego przepisu zostały sformułowane liczne wątpliwości co do jego zgodności z Konstytucją RP. Przepis ten poszerza znacznie kompetencje organów ścigania kosztem praw jednostki, stwarzając ryzyko nadużywania prawa. Wątpliwości tych nie może jednak rozstrzygnąć policjant wymierzający mandat, a jedynie sąd, do którego zostanie skierowany wniosek o ukaranie w przypadku odmowy przyjęcia mandatu.
Tarcza kryzysowa wprowadziła także możliwość nakładania wysokich kar administracyjnych m.in. za naruszenie zakazu ograniczenia przemieszczania się (dodając art. 48a. do ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Z uwagi na to, że kary bazujące na tym przepisie są wydawane w formie decyzji administracyjnej, zasady odwoływania się do nich reguluje kodeks postępowania administracyjnego.
Kary te, w zasadniczej większości przypadków, wymierza państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny. W związku z tym odwołanie od takiej kary należy za jego pośrednictwem skierować do państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego (zgodnie z właściwością określoną w art. 12 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej). Odwołanie takie wnosi się w terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji.
Przepisy procedury administracyjnej nie przewidują żadnych szczegółowych wymogów pod kątem uzasadnienie odwołania. Wymagają jedynie by wynikało z niego, że strona, która je wnosi, nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Wskazać jednak warto, że z praktycznego punktu widzenia w odwołaniu należałoby przedstawić i opisać wszelkie argumenty, z powodu których kwestionowana jest zasadność wymierzonej kary. Wśród tych powodów niewątpliwie mógłby się znaleźć argument poddający w wątpliwość zgodność z Konstytucją RP przepisów tarczy antykryzysowej. Nie sposób bowiem nie zauważyć, że w debacie publicznej licznie podnoszone są głosy, które kwestionują zgodność z ustawą zasadniczą przepisów stanowiących podstawę karania jednostek na drodze administracyjnej. Jedynie wniesienie odwołania otwiera drogę do tego, by w ostateczności o wymierzonej karze i jej zgodności z Konstytucją RP mógł orzec sąd administracyjny.
Zaznaczyć warto, że wniesienie odwołania nie skutkuje zawieszeniem obowiązku zapłaty kary. Ta bowiem, zgodnie z odpowiednim przepisem tarczy antykryzysowej, podlega natychmiastowemu wykonaniu z dniem doręczenia decyzji informującej nas o tym fakcie. Z uwagi jednak na fakt, że w zakresie nieuregulowanym przepis odsyła do ordynacji podatkowej, pozwala to osobie ukaranej wnioskować o odroczenie tej kary bądź też o jej rozłożenie na raty.