Newsy

Nowe dyrektywy unijne dot. gwarancji procesowych w sprawach karnych

Na przestrzeni ostatnich lat Unia Europejska wprowadziła trzy nowe dyrektywy mające na celu wzmocnienie gwarancji procesowych w postępowaniu karnym. Dyrektywy regulują m.in. prawo do informacji oraz prawo dostępu do pomocy adwokata. „Jak to zwykle bywa, tak i w tym przypadku tam, gdzie zaczyna się problem, kończy się ustawa” – mówił adw. Mikołaj Pietrzak w trakcie szkolenia z stosowania tych dyrektyw organizowanego przez Fair Trials International dla prawników z krajów UE.

Na mocy unijnej dyrektywy regulującej prawo do informacji w postępowaniu karnym, policja i prokuratura są zobowiązane przedstawić podejrzanemu informacje o przysługujących mu prawach. „Często jednak zdarza się tak, że przedstawione informacje zredagowane są w sposób mało zrozumiały dla podejrzanego lub nie daje mu się odpowiedniego czasu na zapoznanie się z tymi informacjami” – mówił adw. Mikołaj Pietrzak. „Tymczasem odpowiednie poinformowanie podejrzanego o jego prawach, w tym o prawie do pomocy ze strony adwokata, ma kluczowe znaczenie w zagwarantowaniu mu prawa do obrony” – dodaje adw. Mikołaj Pietrzak.

Druga z dyrektyw reguluje kwestie związane z prawem dostępu do adwokata , w tym kwestię poufności w komunikowaniu się między podejrzanym lub oskarżonym a obrońcą. Państwa członkowskie mają czas do końca 2016 r. na dostosowanie prawa krajowego do wymogów tej dyrektywy. „Potrzebny jest spójny system regulujący dostęp do pomocy prawnej, zwłaszcza w sprawach, w których wydano Europejski Nakaz Aresztowania” – mówi adw. Mikołaj Pietrzak.

Zresztą sama praktyka stosowania Europejskich Nakazów Aresztowania także budzi wiele kontrowersji (zob. również: Europejski Nakaz Aresztowania z perspektywy obrońcy). Stosowanie ENA pociąga za sobą nie tylko problemy techniczne, jak np. brak szybkiego przepływu informacji pomiędzy instytucjami stosującymi nakaz, ale również przyczynia się do utrwalenie niebezpiecznej praktyki nadużywania stosowania tymczasowego aresztowania.

Możliwe, że odpowiedź na przynajmniej część z wątpliwości powstałych przy stosowaniu postanowień dyrektyw i Decyzji Ramowej w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania w polskich sprawach, przedstawi Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Od 1 grudnia 2014 roku polskie sądy karne mogą zwracać się z pytaniami prejudycjalnymi w sprawach karnych dotyczących stosowania także postanowień Decyzji Ramowej w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania.