Autor: admin

Na mocy unijnej dyrektywy regulującej prawo do informacji w postępowaniu karnym, policja i prokuratura są zobowiązane przedstawić podejrzanemu informacje o przysługujących mu prawach. „Często jednak zdarza się tak, że przedstawione informacje zredagowane są w sposób mało zrozumiały dla podejrzanego lub nie daje mu się odpowiedniego czasu na zapoznanie się z tymi informacjami” – mówił adw. Mikołaj Pietrzak. „Tymczasem odpowiednie poinformowanie podejrzanego o jego prawach, w tym o prawie do pomocy ze strony adwokata, ma kluczowe znaczenie w zagwarantowaniu mu prawa do obrony” – dodaje adw. Mikołaj Pietrzak.

Druga z dyrektyw reguluje kwestie związane z prawem dostępu do adwokata , w tym kwestię poufności w komunikowaniu się między podejrzanym lub oskarżonym a obrońcą. Państwa członkowskie mają czas do końca 2016 r. na dostosowanie prawa krajowego do wymogów tej dyrektywy. „Potrzebny jest spójny system regulujący dostęp do pomocy prawnej, zwłaszcza w sprawach, w których wydano Europejski Nakaz Aresztowania” – mówi adw. Mikołaj Pietrzak.

Zresztą sama praktyka stosowania Europejskich Nakazów Aresztowania także budzi wiele kontrowersji (zob. również: Europejski Nakaz Aresztowania z perspektywy obrońcy). Stosowanie ENA pociąga za sobą nie tylko problemy techniczne, jak np. brak szybkiego przepływu informacji pomiędzy instytucjami stosującymi nakaz, ale również przyczynia się do utrwalenie niebezpiecznej praktyki nadużywania stosowania tymczasowego aresztowania.

Możliwe, że odpowiedź na przynajmniej część z wątpliwości powstałych przy stosowaniu postanowień dyrektyw i Decyzji Ramowej w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania w polskich sprawach, przedstawi Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Od 1 grudnia 2014 roku  polskie sądy karne mogą zwracać się z pytaniami prejudycjalnymi w sprawach karnych dotyczących stosowania także postanowień Decyzji Ramowej w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania.

„Adwokat, by skutecznie świadczyć pomoc prawną w szerokim znaczeniu tego terminu, to znaczy nie tylko jako zastępca procesowy, musi być objęty tajemnicą adwokacką lub obrończą” – mówi w rozmowie z Jackiem Dąbrowskim adw. Mikołaj Pietrzak.

Tymczasem zdarzają się jednak sytuacje, w których organy wymiaru sprawiedliwości interpretują tajemnicę adwokacką w dość wąskim zakresie.

„Osobiście byłem dwukrotnie wzywany na rozprawy, na których, jak się okazało, miałem na wniosek jednej ze stron zeznawać co do okoliczności objętych tajemnicą adwokacką” – mówi adw. Mikołaj Pietrzak. „Gdy zorientowałem się, jak był faktyczny cel wezwania mnie, postąpiłem tak, jak uczynić powinien każdy adwokat i odmówiłem odpowiedzi na jakiekolwiek pytania, których treść dotyczyła informacji objętych tajemnicą adwokacką. Ponadto powiadomiłem o tej sytuacji okręgową radę adwokacką” – dodaje adw. Mikołaj Pietrzak.

Adw. Mikołaj Pietrzak odniósł się również do ostatnich zapowiedzi Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych dotyczącej kontrolowania kancelarii adwokackich. „Jestem przekonany, że te zapowiedzi w najmniejszym stopniu nie zmierzają do naruszenia danych chronionych tajemnicą adwokacką […]. Gdyby jednak moja kancelarię odwiedził inspektor GIODO i chciał przeprowadzić kontrolę, to z praktycznego punktu widzenia problem byłby ogromny. Adwokat nie powinien dopuścić do czynności kontrolnych, które mogłyby, choćby potencjalnie, stanowić zagrożenia dla tajemnicy adwokackiej” – mówi adw. Mikołaj Pietrzak.

Pełny tekst wywiadu ukazał się w grudniowym numerze Edukacji Prawniczej. Cały wywiad dostępny jest tutaj.

W lipcu tego roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydały wyroki w sprawach Al-Nashiri oraz Abu-Zubaydah przeciwko Polsce. W obydwu wyrokach Trybunał uznał, że  Polska naruszyła szereg praw człowieka, w tym zakaz tortur, prawo do rzetelnego procesu oraz prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Trybunał wytknął również polskiemu rządowi brak współpracy w ramach tego procesu i tym samym naruszenie art. 38 Konwencji.

Zdaniem adw. Mikołaja Pietrzaka, pełnomocnika Al-Nashiriego, sprawa domniemanych więzień na terenie Polski jest testem dla polskiej demokracji, praworządności i Konstytucji RP. Jego zdaniem w Polsce doszło do zbrodniczego naruszenia elementarnych praw i wolności ujętych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Konstytucji RP, a prowadzone w tej sprawie śledztwo okazało się nieefektywne.

„W dalszym ciągu można skutecznie przeprowadzić polskie śledztwo i ujawnić to, co się stało. Chodzi tu zarówno o przedstawienie materiału dowodowego, jak i ukazanie mechanizmów, które zawiodły” – mówi adw. Mikołaj Pietrzak.

Wywiad ukazał się w listopadowym numerze Edukacji Prawniczej. Pełna wersja wywiadu dostępna jest tutaj.

W takiej sytuacji konieczne jest przeprowadzenie wnikliwej analizy każdej indywidualnej sytuacji i postawienie linii rozgraniczającej uprawnienia podmiotowe pozostające w kolizji, a przysługujące różnym osobom. W szczególności do kolizji takich dojść może między prawem do ochrony prawnej czci i dobrego imienia (art. 8 Konwencji) oraz prawem do wolności wyrażania opinii i swobody wypowiedzi (art. 10 Konwencji). Wątpliwości nie budzi okoliczność, że realizując swobodę wypowiedzi jednostka nie może przedstawiać poglądów i informacji na temat innej jednostki, godzących w jej cześć i dobre imię, bez jakiegokolwiek umocowania w rzeczywistości. Wartości te pozostają powiem pod ochroną prawną, nawet, jeśli chodzi o osoby publiczne.

W wydanym wyroku Trybunał nie rozstrzygnął jednak kolizji do jakiej doszło między uprawnieniami skarżącego Grzegorza Brauna oraz prof. Jana Miodka, który poszukiwał ochrony przed sądami cywilnymi wszczynając postępowanie o ochronę swoich dóbr osobistych. Co więcej, podkreślić należy, że prof. Jan Miodek, o ile był stroną postępowania cywilnego przed sądami krajowymi, to nie uczestniczył w jakikolwiek sposób w postępowaniu przed ETPC.

Podkreślić trzeba także – mając zwłaszcza na względzie komentarze medialne, jakie pojawiły się po opublikowaniu wyroku – że Trybunał nie badał i nie rozstrzygnął merytorycznie sprawy dopuszczalności wypowiedzi skarżącego G. Brauna. W szczególności Trybunał nie powiedział, że skarżący miał rację i prawo do tego, aby oskarżać prof. Jana Miodka o bycie „konfidentem policji politycznej PRL” – godząc tym samym w jego cześć i dobre imię – ani tym bardziej, że były to wypowiedzi prawdziwe.

Trybunał odniósł się w wydanym wyroku jedynie do kwestii proceduralnych i tego, że sądy krajowe oczekiwały, aby skarżący wykazał, że jego wypowiedzi odpowiadały rzeczywistości (przeprowadzenie dowodu prawdy), nie zaś wykazania dochowania rzetelności i staranności wymaganej od dziennikarza. W ocenie Trybunału takie oczekiwanie nie było uprawnione i dlatego tylko doszło do naruszenia Konwencji.

Nic ponadto nie zostało przyznane przez ETPCz. W szczególności Trybunał nie wskazał, że wydany przez Sąd Najwyższy wyrok jest merytorycznie nieprawidłowy, a tym bardziej, aby twierdzenia przedstawione przez skarżącego były zgodne z rzeczywistością. Trybunał wskazał na nieprawidłowość drogi do osiągnięcia rezultatu, a nie samego rezultatu.

Dodatkowo z orzeczenia nie wynika, że skarżący byłby w stanie przeprowadzić z powodzeniem w postępowaniu cywilnym przed sądem krajowym dowód dochowania należytej staranności i rzetelności przy gromadzeniu materiałów oraz formułowaniu wypowiedzi na temat prof. Jana Miodka, stosownie do wymogów, na które wskazał Trybunał. ETPC nie ma kompetencji do badania tej okoliczności i może ona zostać zweryfikowana jedynie przez sąd krajowy. W oparciu zaś o wyrok Trybunału, skarżący może podjąć próbę wznowienia postępowania krajowego, w związku z pozbawieniem go możliwości obrony swoich praw wskutek naruszenia art. 10 EKPC, na które wskazał ETPC.

Warto przypomnieć, że Helsińska Fundacja Praw Człowieka była zaangażowana w proces o ochronę dóbr osobistych z powództwa Jana Miodka przed sądami krajowymi, występując w nim w charakterze obserwatora. HFPC zajmowała się sprawą w ramach działalności Programu „Prawa człowieka a rozliczenia z przeszłością”. Zakwestionowane przez prof. Jana Miodka i sądy krajowe, w tym Sąd Najwyższy, wypowiedzi G. Brauna, wygłoszone zostały w okresie gorących debat, chwilę po wejściu w życie ustawy lustracyjnej z 2006 r., kiedy w toku było postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym. W pierwotnym brzmieniu ustawa nakładała obowiązki lustracyjne na pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych. Ostatecznie wyrokiem z 11 maja 2007 r., sygn. K 2/07, Trybunał Konstytucyjny uznał te przepisy ustawy lustracyjnej za niezgodne z Konstytucją, w konsekwencji zaś straciły one moc obowiązującą.

Tekst pierwotnie został opublikowany na stronie Obserwatorium Wolności Mediów w Polsce Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

W ostatnich dniach, media opisywały sprawy radnych Henryka Macały z Wrocławia oraz Jacka Czarneckiego, wójta gminy Chełmża w Kujawsko-Pomorskiem. Obydwaj popełnili oczywiste pomyłki przy wypełnianiu oświadczeń lustracyjnych i obydwaj, od kilku lat, nie mogą dojść sprostowania tych informacji.

Zdaniem adw. Pawła Osika takie sytuacje budzą uzasadnione wątpliwości. „Osoba kandydująca na publiczny urząd ma prawo do składania oświadczeń lustracyjnych przed każdymi wyborami. Komisja wyborcza ma z kolei obowiązek umieszczenia przy nazwisku kandydata adnotacji o treści złożonego oświadczenia” – tłumaczy adw. Paweł Osik. „Jak pokazują opisane sprawy, w przypadku błędnie wypełnionego oświadczenia lustracyjnego trudno jest dojść do jego sprostowania. Dyskrecjonalność działania IPN w opisanych sprawach jest bardzo niebezpieczna” – dodaje Paweł Osik.

Więcej informacji na ten temat dostępnych jest w artykule Jacka Harłukowicza pt. Samorządowcy źle zlustrowani. Za dużo dowolności w działaniu IPN.

Wyrok TSUE był rewolucyjny – zredefiniował prawo do bycia zapomnianym i na nowo otworzył dyskusję na temat  prawa do prywatności w sieci. ETS nałożył na Google, jako operatora wyszukiwarki internetowej, prawny obowiązek usunięcia z listy wyników wyszukiwania linków do stron zawierających dane osobowe konkretnej osoby. Jednak Trybunał wskazał, że usunięte z listy wyszukiwania powinny być jedynie linki do stron zawierających informacje nieprawdziwe, niewłaściwe, niestosowne czy też nadmierne w stosunku do celów, dla których są przetwarzane, a także takich, które nie są zaktualizowane czy też są przechowywane przez czas dłuższy niż konieczny.

Konsultacje prowadzone przez Radę Ekspertów Google odbyły się Madrycie, Rzymie i Paryżu. W warszawskich konsultacjach wzięli udział m.in. Edwin Bendyk (POLITYKA), Igor Ostrowski (Kancelaria Dentos) oraz Dorota Głowacka (Helsińska Fundacja Praw Człowieka).

W trakcie spotkań Rady Ekspertów Google stara się znaleźć odpowiedź na to, jak wyznaczyć kryteria decydujące o wykreśleniu danego linku. Sprawa jest nagląca, gdyż jak poinformował David Drummond – dyrektor departamentu prawnego Google – na dzień 30 września 2014 roku wpłynęło 135 tysięcy wniosków w tej sprawie.

Nagranie z spotkania dostępne jest tutaj.

Kapituła konkursu (w skład, której wchodzili m.in. Jadwiga Sztabińska, redaktor naczelna Dziennika Gazety Prawnej, Agnieszka Tałasiewicz, partner zarządzający kancelarii Ernst & Young Tałasiewicz i Wspólnicy, Andrzej Zwara, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Dariusz Sałajewski, prezes Krajowej Izby Radców Prawnych) doceniła sukcesy, jakie adwokat Paweł Osik odnosi w sprawach karnych oraz z zakresu ochrony praw człowieka.

Nie bez znaczenia było również zaangażowanie adwokata Pawła Osika w sprawy pro bono, w tym m.in. obronę grupy aktywistów Greenpeace zatrzymanych na dachu Ministerstwa Gospodarki w 2013 r.

Adwokat Paweł Osik współpracuje z Kancelarią Pietrzak Sidor i Wspólnicy od czerwca 2010 r. W ubiegłym roku został Partnerem w Kancelarii.

Pawle, serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów!

„Przyjmując tę nagrodę chciałbym przede wszystkim podziękować mojemu wspólnikowi, Arturowi Sidorowi, wszystkim partnerom i współpracownikom z Kancelarii. To ciężka praca i zaangażowanie moich współpracowników pozwala mi codziennie realizować się w zawodzie” – mówi adwokat Mikołaj Pietrzak.

Nagroda przyznawana jest adwokatom, radcom prawnym, architektom, aktorom oraz lekarzom. Celem konkursu jest wyłonienie ambasadorów tych zawodów, którzy wyróżniają się w swojej działalności, mają nieposzlakowaną opinię oraz działają na rzecz lokalnych społeczności.

„To dla mnie ogromny zaszczyt znaleźć w gronie tak wybitnych adwokatów nominowanych do tej nagrody. To wyróżnienie wiele dla mnie znaczy i chciałabym podziękować wszystkim tym osobom, które mnie nominowały, a także tym, które oddały na mnie swój głos” – mówił radca prawny Artur Sidor, który odbierał nagrodę w imieniu Mikołaja Pietrzaka.

Mikołaju, serdecznie gratulujemy!

Obecnie na Ukrainie trwają prace nad ustawą lustracyjną, której celem jest m.in. uniemożliwienie zajmowania wysokich stanowisk przez osoby z ekipy obalonego w lutym prezydenta Wiktora Janukowycza.

Uczestnicy konferencji (w tym m.in. deputowani Rady Najwyższej, prawnicy, Specjalnego Sądu Administracyjnego oraz Tymczasowej Komisji ds. Weryfikacji Sędziów) dyskutowali m.in. o obecnym stanie prac nad nową ustawą lustracyjną. Jednym z największych wyzwań stojących przed autorami ukraińskiej ustawy lustracyjnej jest dostosowanie jej do standardów dotyczących procesów lustracyjnych określonych w prawie międzynarodowym.

Sesja, w której udział wziął adwokat Paweł Osik, była poświęcona praktycznym aspektom lustracji i jej zgodności z prawem międzynarodowym.  „W rezolucji z 1996 r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy określiło podstawowe zasady przeprowadzania lustracji” – mówi adwokat Paweł Osik. „W myśl tej rezolucji proces lustracyjny powinien być przeprowadzony w oparciu o zasady demokratycznego państwa prawa, a samej lustracji nie należy wykorzystywać jako narzędzia zemsty czy odpłaty” – tłumaczy adwokat Paweł Osik.

Europejski Trybunał Praw Człowieka w swoim orzecznictwie sformułował również standardy dotyczące procesu lustracyjnego. „ETPC w orzeczeniu Ivan Turek przeciwko Słowacji uznał, że osoba podejrzana o współpracę z służbami totalitarnego reżimu powinna mieć zagwarantowane prawo do obrony oraz dostęp do wszystkich dokumentów jej dotyczących i wykorzystanych w procesie” – dodaje adwokat Paweł Osik.

W ubiegłym tygodniu, adwokat Mikołaj Pietrzak współprowadził szkolenie na temat stosowania Europejskiego Nakazu Aresztowania (ENA) dla kilkudziesięciu sędziów, prokuratorów oraz adwokatów z krajów UE. Celem szkolenia, organizowanego w Kopenhadze przez European Institute of Public Administration, było zidentyfikowanie najważniejszych problemów z stosowaniem ENA w krajach członkowskich.

Europejska Jednostka Współpracy Sądowej (EUROJUST) w opublikowanym w maju tego roku raporcie do najważniejszych problemów związany z stosowaniem ENA zaliczyła m.in. zbyt wolną komunikację pomiędzy odpowiedzialnymi urzędami z poszczególnych krajów, kłopoty państw z organizowaniem tłumaczeń ENA na język ojczysty zatrzymanego, a także niewycofywanie wniosków o zastosowanie ENA we właściwym terminie, zwłaszcza po zatrzymaniu osoby podejrzanej lub oskarżonej. Praktycy zwracają uwagę także na problemy związane z oceną proporcjonalności i zasadą podwójnej reprezentacji w sprawach dotyczących wykonywania europejskich nakazów aresztowania.

Wykonywanie ENA rodzi również poważne wątpliwości jeśli chodzi o samo stosowanie tymczasowego aresztowania. „Ostatnie lata doświadczeń z Europejskimi Nakazami Aresztowania wskazują, że niektóre kraje rzadko stosują aresztowanie tymczasowe na czas wykonania ENA, a inne aresztują niemalże domyślnie. Do tych drugich należy niestety Polska. Różnice te stanowią jeden z poważniejszych problemów związanych z praktycznym funkcjonowaniem zasady wzajemnego zaufania pomiędzy państwami UE-– mówi adwokat Mikołaj Pietrzak.

Adwokat Mikołaj Pietrzak podkreśla, że kolejnym praktycznym, nierozstrzygniętym problem związanym z stosowaniem ENA jest zaliczanie czasu spędzonego w areszcie w innym kraju członkowskim, na poczet kary, którą dana osoba  musi odbyć w kraju, które wydało nakaz.